Nowele i opowiadania Stefan Żeromski podejmuje przede wszystkim tematykę społeczną, społeczno-obyczajową oraz kwestie związane z rozliczeniem walk niepodległościowych.

Nowele Zmierzch i Zapomnienie podejmują na przykład tematykę doli chłopskiej. Siłaczka i Doktór Piotr przedstawiają rozterki i różnice światopoglądowe inteligentów w końcu XIX w. Rozdziobią nas kruki, wrony..., Echa leśne czy O żołnierzu tułaczu są próbą zmierzenia się z legendą powstania styczniowego, wojen napoleońskich i rewolucji francuskiej.

W tomie znalazły się następujące utwory: Siłaczka, Doktór Piotr, Zmierzch, Zapomnienie, Rozdzióbią nas kruki, wrony..., Echa leśne, Oko za oko, W sidłach niedoli, Pomyłki, Złe spojrzenie, Pavoncello, Cokolwiek się zdarzy, Ananke, Złe przeczucie, Po Sedanie, Pokusa, Niedziela, Poganin, Do swego Boga, O żołnierzu tułaczu, Na pokładzie, Legenda o bracie leśnym, Cienie, Tabu i Wszystko i nic.