Celem artykułu jest analiza zależności, jakie zachodzą pomiędzy poziomem i statusem refleksji teoretycznej w naukach społecznych, szczególnie w psychologii, a społeczną funkcją wiedzy. Analizie poddana zostaje społeczna funkcja filozofii w ujęciu Maxa Horkheimera oraz status refleksji teoretycznej in genere w ujęciu Gordona Allporta, Maxa Horkheimera, Hansa Georga Gadamera. Wykazuję, że społeczna funkcja uzyskiwanej wiedzy zależy od rangi przyznawanej myśleniu teoretycznemu, jakkolwiek sama refleksja teoretyczna prowadzić może do opresji społecznej, stąd konieczne jest wypracowanie równowagi pomiędzy nią, a badaniami empirycznymi. Na podstawie prac Allporta i Petersa zostaje następnie omówiony status refleksji teoretycznej w psychologii oraz – krytycznie – jej funkcja społeczna. Twierdzę, że jeśli psychologia ma wnosić istotne wartości do funkcjonowania społeczeństw, należy przede wszystkim podnieść w jej obszarze znaczenie refleksji teoretycznej i metod jakościowych oraz odejść od wzorców amerykańskich na rzecz prymatu kultury europejskiej. Artykuł ma charakter diagnostyczno-postulatywny